Hội thảo:“Hàng giả và các giải pháp công nghệ chống hàng giả”

Tiếp tục triển khai thực hiện Chỉ thị số 13/CT-TTg ngày 17/5/2025, các Công điện của Thủ tướng Chính phủ và chỉ đạo của Trưởng Ban Chỉ đạo 389 quốc gia về tăng cường công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong tình hình mới; Kết luận số 1034/KL-UBVHXH15 ngày 08/9/2025 của Ủy ban Văn hóa và Xã hội, Quốc hội khóa XV, Phiên giải trình việc thực hiện chính sách pháp luật về phòng chống thuốc giả, thực phẩm giả; Các kiến nghị của Ban Chỉ đạo 389 các bộ/ngành, địa phương, Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia tổ chức Hội thảo nhằm tập trung vào bốn nội dung cơ bản. (1) Nhận thức chung về hàng giả, (2) Chế tài xử lý hàng giả, (3) Quỹ phòng chống hàng giả, (4) Các giải pháp về công nghệ phòng, chống hàng giả.

Đồng chí Lê Thanh Hải, Ủy viên Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, Chánh Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia dự và chỉ đạo Hội thảo.

 Phát biểu tại Hội thảo, đại diện lãnh đạo Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương phát biểu về chủ đề “Hoàn thiện cơ chế, chính sách pháp luật về phòng, chống hàng giả trong thương mại điện tử (TMĐT)”. Trong đó, nhấn mạnh việc xây dựng và ban hành Luật TMĐT thay thế các quy định hiện hành là vô cùng cấp thiết. Các quy định trong Luật TMĐT thực hiện một tư duy quản lý mới, chuyển từ bị động sang chủ động và quy định trách nhiệm của toàn bộ hệ sinh thái TMĐT thay vì chỉ tập trung vào người bán hay chủ sàn; Dự thảo Luật TMĐT trực tiếp nghiêm cấm các hành vi liên quan đến hàng giả; Xác thực danh tính người bán; ràng buộc trách nhiệm của các bên liên quan khác…

Về cơ sở dữ liệu hàng hoá theo quản lý nhà nước chuyên ngành, đại diện Uỷ ban Văn hoá và Xã hội, Quốc hội khoá XV cho rằng, trong quản lý nhà nước, "cơ sở dữ liệu về hàng hóa chuyên ngành" không phải là một hệ thống duy nhất, mà là một tập hợp các cơ sở dữ liệu do các bộ, ngành khác nhau quản lý. Các bộ, ngành này có trách nhiệm xây dựng và duy trì cơ sở dữ liệu riêng cho các mặt hàng thuộc phạm vi quản lý của mình. Theo Nghị định số 47/2024/NĐ-CP ngày 09/5/2024 quy định về danh mục cơ sở dữ liệu quốc gia, việc cập nhật và chia sẻ thông tin trong các cơ sở dữ liệu chuyên ngành phải được đồng bộ hóa với các cơ sở dữ liệu quốc gia khác. Điều này nhằm tăng cường hiệu quả quản lý, liên thông, và kết nối dữ liệu giữa các bộ, ngành và địa phương.

(Ảnh: Đc Trần Đức Đông, Phó chánh Văn phòng thông qua một số nội dung để trao đổi tại Hội Thảo)

Tham dự Hội Thảo có sự tham gia của: Ủy ban Văn hóa và Xã hội, Quốc hội khóa XV; Vụ 3, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao; Vụ Giám đốc, Kiểm tra I thuộc Tòa án nhân dân tối cao; Cục Kiểm tra văn bản và Quản lý xử lý vi phạm hành chính thuộc Bộ Tư pháp; Ban Pháp chế thuộc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI); Vụ I, Văn phòng Chính phủ; Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03), Khoa Cảnh sát kinh tế, Học viện Cảnh sát nhân dân, Trung tâm Dữ liệu quốc gia thuộc Bộ Công an; Cục Quản lý và Phát triền thị trường trong nước, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số thuộc Bộ Công Thương; Cục Hải quan thuộc Bộ Tài chính; Ban Chỉ đạo 389 các Bộ: Y tế; Nông nghiệp và Môi trường; Khoa học và Công nghệ (có đại biểu của Trung tâm mã số, mã vạch quốc gia). Ban Chỉ đạo 389 các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Hưng Yên, Bắc Ninh, Phú Thọ, Thanh Hóa. Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ Thương hiệu Việt Nam (VATAP); Hiệp hội doanh nghiệp Dược Việt Nam (VNCPA); Hiệp hội dữ liệu quốc gia (NDA); Quỹ chống hàng giả... Công ty TNHH SNB React Việt Nam, Công ty Luật TNHH THB Law, Công ty cổ phần NBG HIGHTECH, Công ty cổ phần Công nghệ và Số hóa Toàn cầu. Báo chí, truyền thông: Đài Truyền hình Việt Nam; Thông tấn xã Việt Nam; Đài tiếng nói Việt Nam.

Phát biểu kết luận Hội thảo, đồng chí Trần Đức Đông, Phó Chánh Văn phòng thường trực, Văn phòng Ban Chỉ đạo 389 quốc gia cho rằng, những ý kiến phản ánh khó khăn, vướng mắc, kiến nghị, đề xuất của đại biểu tại Hội thảo sẽ được Văn phòng Thường trực tổng hợp báo cáo Trưởng Ban Chỉ đạo 389 quốc gia; Về khái niệm hàng giả, Văn phòng Thường trực sẽ tham mưu theo hướng đề nghị cơ quan, cấp có thẩm quyền xây dựng đưa vào các Luật chuyên ngành như Luật Thương mại, Luật An toàn thực phẩm, Luật Trồng trọt, Luật Chất lượng sản phẩm hàng hoá…; Về chế tài xử lý, cần tăng mức xử phạt bằng tiền để đảm bảo tính nghiêm minh, thượng tôn pháp luật, tính dăn đe phòng ngừa: Đề nghị các cơ quan, lực lượng chức năng thực thi pháp luật kiến nghị cụ thể đối với từng hành vi cũng như mức xử phạt; Về Quỹ chống hàng giả, đã có cơ chế, chính sách đặc thù đối với công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả nên sẽ không đề nghị thành lập Quỹ tài chính ngoài ngân sách nhà nước.

Đối với Quỹ chống hàng giả hiện có, đề nghị nâng cao hiệu quả hoạt động của Quỹ; Về các giải pháp công nghệ chống hàng giả, Văn phòng Thường trực đề xuất với Lãnh đạo Ban Chỉ đạo 389 quốc gia kiến nghị, chỉ đạo: Bộ Công an sớm hoàn thiện Đề án “ Truy xuất nguồn gốc hàng hoá trên nền tảng ứng dụng định danh điện tử VNEID”; Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Công an hoàn thiện hành lang pháp lý, cơ chế, kết nối, truy xuất nguồn gốc hàng hoá.; Các Bộ, ngành chủ động xây dựng và công bố bộ tiêu chuẩn quy chuẩn; xây dựng cơ sở dữ liệu đối với các loại sản phẩm hàng hoá theo lĩnh vực quản lý nhà nước; kết nối liên thông phục vụ cho công tác truy xuất; Đối với các Hiệp hội, doanh nghiệp, chủ động ứng dụng, áp dụng khoa học công nghệ như dán tem, đăng ký mã số, mã vạch, mã QR, blockchain, AI… để tự bảo vệ sản phẩm, hàng hoá của mình sản xuất và đưa ra thị trường tiêu thụ; Phối hợp chặc chẽ với các cơ quan chức năng (từ cung cấp thông tin, nhận diện sản phẩm hàng hoá…) từ khâu phát hiện đến xử lý vi phạm; Các cơ quan thông tấn, báo chí tiếp tục đồng hành cùng các doanh nghiệp, hiệp hội và cơ quan chức năng tăng cường truyền thông, tuyên truyền pháp luật, nhận diện hàng thật, hàng giả, các giải pháp phòng chống hàng giả, nâng cao nhận thức người tiêu dùng.

(Ảnh: tham luận tại Hội thảo)

Đối với khái niệm “hàng giả” cũng đã có nhiều văn bản quy phạm pháp luật có đề cập đến, tuy nhiên tại Nghị định số 98/2020/NĐ-CP sửa đổi đã có góc nhìn chung nhất về hàng giả, cụ thể tại Nghị định có đề cập đến 06 nhóm hàng giả. Theo đó, căn cứ để xác định hàng giả rõ nhất đó là: “Hàng giả là hàng hóa hóa có ít nhất một trong các chỉ tiêu chất lượng hoặc đặc tính kỹ thuật cơ bản hoặc định lượng chất chính tạo nên giá trị sử dụng, công dụng của hàng hóa chỉ đạt mức từ 70% trở xuống so với mức tối thiểu quy định tại quy chuẩn kỹ thuật hoặc tiêu chuẩn chất lượng đã đăng ký, công bố áp dụng hoặc ghi trên nhãn, bao bì hàng hóa”.

Về chế tài xử phạt hành chính: Đối với “Hành vi sản xuất giả mạo nhãn hàng hóa, bao bì hàng hóa; Hành vi buôn bán hàng giả mạo nhãn hàng hóa, bao bì hàng hóa” có thể bị xử phạt đến  50.000.000 đồng đối với cá nhân (100.000.000 đồng đối với tổ chức) trong trường hợp hàng giả tương đương với số lượng của hàng thật có trị giá từ 30.000.000 đồng trở lên hoặc thu lợi bất hợp pháp từ 50.000.000 đồng trở lên mà không bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Phạt tiền gấp 2 lần mức xử phạt trên đối với hàng hóa vi phạm: Là thực phẩm, phụ gia thực phẩm, chất bảo quản thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm, thuốc, nguyên liệu làm thuốc mà không bị truy cứu trách nhiệm hình sự; Là thức ăn chăn nuôi, thức ăn thủy sản, sản phẩm xử lý môi trường nuôi trồng thủy sản, sản phẩm xử lý chất thải chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, giống vật nuôi; Là mỹ phẩm, trang thiết bị y tế, chất tẩy rửa, hoá chất, chế phẩm diệt côn trùng, diệt khuẩn dùng trong lĩnh vực gia dụng và y tế, xi măng, sắt thép xây dựng, mũ bảo hiểm.

Đại diện Cục Hải quan phát biểu tại Hội thảo.

 Liên quan đến các quy định về tội hình sự sản xuất, buôn bán hàng giả, tham luận của Vụ Giám đốc, kiểm tra I, Toà án nhân dân tối cao cho rằng Tiêu chí để phân biệt hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là tội phạm với hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là vi phạm hành chính thể hiện tính chất nguy hiểm đáng kể cho xã hội bao gồm: trị giá của hàng giả tương đương với số lượng của hàng thật; số tiền thu lời bất chính; hậu quả thiệt hại do hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả gây ra đối với tính mạng, sức khỏe hoặc tài sản của người khác.

 Về xử lý hình sự: Theo quy định từ điều 192 đến điều 195 của Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi có quy định đối với tội danh “tội sản xuất, buôn bán hàng giả”, “Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm”, “Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh”….có thể bị xử lý hình sự đến 5 năm, 7 hăm hoặc 10 năm tù.

 (Kho hàng của Công ty TNHH Famimoto Việt Nam)

Một số vụ việc điển hình về sản xuất hàng giả vừa được lực lượng chức năng phát hiện tại Phú Thọ: Vừa qua, Công an tỉnh Phú Thọ đã khởi tố nhiều vụ sản xuất hàng giả, trong đó nổi bật là vụ sản xuất hàng chục tấn thực phẩm giả quy mô lớn của Công ty Famimoto Việt Nam (với các sản phẩm như mì chính, dầu ăn, bột canh, hạt nêm) do giám đốc Nguyễn Văn Hưng cầm đầu. Ngoài ra, cơ quan chức năng còn khởi tố các vụ liên quan đến sản xuất thực phẩm chức năng giả quy mô lớn của các công ty như Santex và ROPART Việt, cũng như vụ sản xuất yến chưng giả của công ty Tuấn Dương & TKT…..

Ngoài những khái niệm và chế tài xử phạt đối với hàng giả nêu trên, tại Hội thảo các đại biểu cũng đã cùng nhau phân tích một số hành vi vi phạm liên quan đến nhóm hàng hóa vi phạm về sở hữu trí tuệ, xâm phạm quyền, kiểu dáng công nghiệp, quyền tác giả, tác phẩm, vi phạm về chỉ dẫn địa lý….được quy định cụ thể tại Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi.

(Ảnh: Công ty luật THB giới thiệu giải pháp ứng dụng công nghệ VNIDCHECK)

Các đại biểu dự Hội thảo đến từ các cơ quan quản lý nhà nước, các công ty luật, công ty cung cấp giải pháp phần mềm nhận biết, truy xuất nguồn gốc hàng hóa cũng đã thảo luận sôi nổi và nêu lên những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực tiễn xử lý các vụ việc, đồng thời cũng đưa ra những giải pháp, tháo gỡ khó khăn, đề nghị Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia kiến nghị cấp có thẩm quyền sửa đổi, điều chỉnh, bổ sung quy định của pháp luật mang tính thống nhất để các lực lượng thực thi áp dụng đúng quy định của pháp luật trong quá trình tác nghiệp, đồng thời tạo tính răn đe đối với các đối tượng vi phạm, hướng đến bảo vệ quyền và lợi ích của các nhà sản xuất, kinh doanh chân chính, quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng.